HADİS EHLİNİN BÜYÜK İMAM İMAMI AZAM HAKKINDAKİ İFTİRALARI

AŞAĞIDA OKUYACAĞINIZ SÖZLER İMAM BUHARİNİN EBU HANİFE HAKKINDAKİ SÖYLEMLERİDİR.

 1- “Güvenilmez Adam.” (Tarihul Kebir c. 8 s.81)

 2- “Sapık Mürcie Mezhebinin Mensubu.” (Tarihul Evsat c.2 s.93)

 3- “Küfründen dönmesi için iki defa tövbeye çağrılan adam.” (Kitabuz Zuafa s.132)

Ehl-i Sunnet için meşhur olan, ünlü Muhaddis, alim ve Fakih, Süfyan bin Uyeyne, Ebu Hanifenin Ölüm haberi kendisine gelince, kendisi İmam Buhariden geri kalmayarak şöyle demiştir:

“Allah ona lanet etsin! İslam’ın can damarlarını, bir, bir kopardı. Müslümanlar arasında ondan daha şerir biri doğmamıştır.” (İbni Abdulbirr, El İntika s.149-150) İbnül Carud ise Ebu Hanifeyi tanıtırken şu korkunç sözü söylüyor: “Müslüman olup olmadığı tartışmalıdır.” (El İntika s.150)

BİR DİĞER MEZHEP İMAMI OLAN İMAM MALİK İSE ŞÖYLE DEMİŞTİR:

 “Ebu Hanife, İslam bünyesinde doğan en şerir varlıktır. Bu ümmete, fikirleri yerine kılıçla vursaydı daha iyi olurdu.” (El İntika s.150)

 Ebu Hanife hakkında o dönem pek çok iddia ve söylem ortaya atılmış işte onlardan bir kısmı :

Ebuşşeyh Tabakat

 Dedi ki: Asım b. Yezid’i şöyle derken işittim Sufyan es-Sevri söyledi ki: Ebu Hanife hem sapık hemde saptırıcı idi.(Ebuşşeyh Tabakat 2/110)

Ahmed b.Hanbel Kitabul-İlel

 Sufyan es-Sevri: Ebu Hanife’nin iki kere tevbeye davet edildiğini nakleder. (Ahmed b.Hanbel Kitabu’l-İlel.II/69/428-32)

Malik b.Enes: Ebu Hanife az kalsın dini yıkacaktı der. (Ahmed b.Hanbel Kitabu’l-İlel.II/69/428-32)

Hammad bin Seleme: Ebu Hanife bir şeytandı: Hz Peygamber’in sözlerini kendi görüşlerine dayanarak reddederdi (İbn Adi el-Kamil fi Zuafair-Rical.8/239)(Ahmed b.Hanbel İlel II/68/428

 II/246/1775)

Ebu’l-Hasan el-Eş’ari: Sufyan es-Sevri İmam Ebu Hanife’nin hocası Hammad bin Ebu Süleyman’dan şu sözü nakletmiştir: O Müşrik Ebu Hanife’ye söyle ben ondan tamamen beriyim onunla hiçbir ilişkim yoktur (Eşari.el-İbane.77)

İmam Buhari et-Tarihul-Kebir

 İmam Buhari: Ebu Hanife Murcii’dir rey ve hadisleri terk edilmiştir (Buhari et-Tarihul-Kebir VIII.81)

İmam Müslim b Hacac Kitabul Kuna vel Esma

 İmam Müslim şöyle der: Ebu Hanife Numan b Sabit rey sahibidir Hadisi muztaribtir ve fazla sahih hadisi yoktur (İmam Müslim b Hacac Kitabul Kuna vel Esma .31)

İbn Adi el-Kamil fi Zuafai’r-Rical

 İmam Malik: Ebu Hanife dini mahveden hastalıklardan biridir.(İbn Adi el-Kamil fi Zuafair-Rical.8/237)

İbn Ebi Davud:Ebu Hanife’ye saldırı ve onu itham, İslam ümmetinin icma noktalarından biridir: Basra’nın fıkıh imamı Eyyüb es-Sahtiyani onun aleyhinde konuşmuştur.Küfe’nin imamı Süfyan es-Sevri öyle Hicaz bölgesinin imamı Malik bin Enes öyle Mısır’ın imamı Leys bin Sa’d öyle Şam’ın imamı Evzai öyle Horasan’ın imamı Abdullah bin Mübarek öyle Kısacası yeryüzünün her yanındaki İslam uleması onun hakkındaki kanaati menfidir.(İbn Adi el-Kamil fi Zuafair-Rical.8/241)

İbn Abdilberr el-İntika

 Sufyan bin Uyeyne: Allah ona lanet etsin: İslam’ın can damarlarını bir bir kopardı Müslümanlar arasında ondan daha şerir biri doğmamıştır.(İbn Abdilberr el-İntika/149-150)

İbnül-Carud: Müslüman olup olmadığı tartışmalıdır.( İbn Abdilberr el-İntika.150)

Abdullah bin Mübarek şöyle diyor: Biz önceleri onu tanımıyorduk ve sohbetlerine devam ediyorduk.Ne zamanki onu yakından tanıdık kendisini terk ettik.( İbn Abdilberr el-İntika./151)

Hatib el-Bağdadi Tarihu Bağdad’da şöyle der: Onun hakkında dinin hem esaslarına hem de fürüatına ilişkin şecaatleri yüzünden çok sözler söylenmiştir.Gerçek şu ki Ebu Hanife bütün ilmi kudretine rağmen bizim bu eserimizde tanıttığımız ulema gibi örnek alınacak bir insan değildir.

İmam Malik: Benim için Ebu Hanife’nin sözüyle hayvan pisliği arasında hiçbir fark yoktur. (Hatib el-Bağdadi Tarihu Bağdad.13/411)

 (Hatib el-Bağdadi 13/371-372)

Ebu Davud Süleyman es-Sicistani şöyle diyor: İmam Malik Şafii ve İbn Hanbel Ebu Hanife’nin dalalet içinde olduğunda ittifak etmişlerdir.(Hatib el-Bağdadi Tarihu Bağdad 13/383-384)

Hatib el-Bağdadi Tarihu Bağdad’da şöyle der: Onun hakkında dinin hem esaslarına hem de fürüatına ilişkin şenaatleri yüzünden çok sözler söylenmiştir.Gerçek şu ki Ebu Hanife bütün ilmi kudretine rağmen bizim bu eserimizde tanıttığımız ulema gibi örnek alınacak bir insan değildir

el-Bağdadi Tarihu Bağdad.13/4239)

Evza’i:Ebu Hanife İslam’ın can damarlarına musallat oldu ve onları birer birer parçaladı.Evzai Ebu Hanife’nin ölüm haberini alınca şöyle dedi:Elhamdülillah Yok olup gitti Yaşamaya devam etseydi İslam’ın can damarlarını parçalamaya devam edecekti. (Hatib el-Bağdadi Tarihu Bağdad.13/398)

Kadı Şerik: Ebu Hanife Allah’ın kitabından iki ayeti inkar etti: Ebu Hanife imanın artıp eksilmeyeceğini iddia etti. Ve o namazın Allah’ın dininden bir parça olmadığını savundu. (Hatib el-Bağdadi Tarihu Bağdad.13/372)

Sufyan es-Sevri: İslam bünyesine Ebu Hanife’nin yerleştirdiği şerden daha büyük bir şer yerleşmemiştir (Hatib el-Bağdadi Tarihu Bağdad.13/397)

Sufyan es-Sevri:Zındıklığından dönmesi için iki kez kafirliğinden dönmesi içinse defalarca tövbeye çağrıldı.(Hatib el-Bağdadi 13/382-383) Sufyan es-Sevri Ebu Hanife’nin ölüm haberini alınca şunları söyledi: Toplumun büyük bir kesimine musallat olan bir beladan bizi kurtaran Allah’a hamd olsun Ümmetin fitne kaynağı yok oldu. (Hatib

 İbn Ebi Şeybe: Sanıyorum Ebu Hanife Yahudi idi (Hatib 13/413)

Ebu Davud Süleyman es-Sicistani şöyle diyor: İmam Malik Şafii ve İbn Hanbel Ebu Hanife’nin dalalet içinde olduğunda ittifak etmişlerdir.(Hatib el-Bağdadi Tarihu Bağdad 13/383-384)

Büyük alim İmamı Azam a da  hadis düşmanı diye düşmanlık edilmiş olmadık iftiralar edilmişti. Tarihe baktığın zaman hiç bir şeyin berrak net olmadığını göreceksin. Uydurulmuş islam bugün hakiki din diye bize serfis edilmekte. Allah rahmet etsin büyük imam  Kuran ve onun ışığında akla önem vermesinden dolayı rey ekolünü temsil ettiği söylenmektedir.  Onun hadisler konusundaki görüşü diğerlerine göre daha temkinlidir. Kuran’a aykırı gördüğü sözler için,  Allah’ın peygamberleri; Allah’ın kitabına muhalefet etmezler. Zaten Allah’ın kitabına muhalefet eden de, Allah’ın Peygamberi olamaz. Nebi’nin adını kullanarak, Kuran’a aykırı olarak hadis rivayet eden kimseyi ret etmek, Peygamberi ret ve onu yalanlama değildir. Bu ancak, Peygamberden batıl rivayette bulunan kimseyi reddetmek demektir. Dolayısıyla,  Hz peygamberin Kuran’a aykırı her hangi bir söz söylemesinin mümkün olmadığını,  Rivayetlerden  Kur’an’a aykırı olanların Peygamberimizin sözü olmayacağını ifade etmiştir. Her kelimesiyle Hz. Peygamber’in sözü olan hadis  (mütevâtır hadislerin) sayısı nın öyle söylendiği gibi çok olmadığını, bunların dışında kalanların tamamında az veya çok, şu veya bu yönden tartışılabileceğini hiç çekinmeden ifade etmiştir. Bunlarla birlikte, Kuran ve Hz. Muhammed dışında her kitabın ve kişinin eleştirilebileceğini açıkça ifade etmiştir.

Emevi ve Abbasi dönemlerini yaşayan, siyasetin din adına yaptığı haksızlığa, hukuksuzluğa, zulme, bu dönemlerde şahit olan ve karşı duran imam, neden hadisler konusunda bu kadar temkinli davranmıştır? Sorusu düşünülmeye değerdir. Çünkü en çok uydurmalar; zulüm iktidarları dönemlerinde liderlerini ayakta tutmak için uydurulmuştur. Akşamdan sabaha piyasaya yeni hadislerin çıkartıldığına şahit olduğu için yalanlara itibar etmemiştir.   Yalanlara karşı mesafeli durduğu için, bir kısım çağdaşları ile, daha sonraki süreçte gündemi belirleyen hadis ekolü temsilcileri, ona muhalefet ederek, acımasızca tenkit etmişlerdir. Onun mürcie, Cehmiyye gibi sapık mezhep mensubu olmakla suçlanmış,  yalancı olduğu, zaman zaman müşrik duruma düştüğü bile dillendirilmiştir. Bunlardan bir kısmını örneklendirmek gerekirse; Tarihçi Ebu Nuaym el-Isfahanî (ölm. 430/1038), Hilyetü’l-Evliya adlı ünlü eserinde “Ebu Hanife’nin vücuduyla toprağın altını kirleten Allah’ı tespih ederiz.” Hadisçi İbn Hibbân (ölm.354/965), ‘Kitabu’l-Mecrûhîn adlı eserinde, İmamı Âzam’ı ‘itikadı bozuk’ yani ‘kâfir’ ilan ederken, iddialarını, İmamı Âzam hakkında görülen bazı rüyalara dayandırmıştır.

Hambeli mezhebi imamı, Ahmed b. Hanbel ‘El-İlel’ adlı eserinde başkalarından naklen diyor ki:

 (Ahmed b. Hanbel, Kitabu’l-İlel, II, 264, 428) yine  Ahmed b. Hanbel’in oğlu başkalarının ağzından Ebu Hanife’nin sapık mezhepli olduğunu savunur:  Ebu Hanife mürcie idi. (Abdullah b. Ahmed b. Hanbel, es-Sunne, I, 207)  Hadisçi Ebu Davud şöyle der:

 Malik b. enes, şafii ve ahmed b. hanbel ebu hanife’nin sapıklık içinde olduğunda ittifak ettiler  (hatib el-bağdadi, tarih, xııı, 383-384)  ahmed b. hanbel malik b. enes’ten şunu nakleder:  az kalsın ebu hanife dini yıkacaktı.

Başka örnekler, İbn-i Hibban Ebu Hanife için; Hadis bilgisi zayıf 130 hadisin 120 sinde hata etmiş, küfürden iki defa tövbeye davet edilmiş, Ümmetin fitnecisi, Muhammed’in dinini değiştiren, Peygamberin hadisine hurafe diyen, Sika ve emin olmayan .. gibi ithamlarda bulunmuştur. İmam Buhari ise;  Ebu Hanife’nin reyine ve hadislerine itibar edilmeyeceğini Tarihu’l Kebirinde belirtmiştir.  Tarihu’l sağiri’nde ise, Nuaym bin Hammad yoluyla naklettiği bir rivayette Fezari’nin şöyle dediğini nakleder. Süfyanı Sevri’nin yanında idim. Ebu Hanife’nin ölüm haberi geldi. Süfyan, “Elhamdülillah! O İslam’ı ilmek ilmek çözmek isteyen birisiydi. İslam’da ondan daha uğursuz doğmamıştır.”  Buradaki sözler ona yapılan saldırılarının çok azı bir boyutudur.

İslam dininin ubudiyet dini olduğu gerçeğini, imamı azam görüntüsüyle geri plana atmak isteyenlerin, onu sevdiğini iddia edenler tarafından yapıldığını görmekteyiz.  İki rekât lık namazında Kuran’ı iki kere hatim etmesi, kırk yıl, yatsı namazının abdesti ile sabah namazını kılıyor olması gibi asılsız iddialarla onun sosyal hayattaki aktivitesi, haksızlığa başkaldırısının üstü örtülmeye çalışılmıştır. Zira hayatı ilim, talebe yetiştirmek ve  haksızlıklara karşı mücadele ile geçmiş bu insan  aynı zamanda yer, içer, uyur, ticaret yapar ve ev geçindirir. Bu kadar meşgale içinde nasıl olurda   kırk yıl geceleri sabaha kadar mescitte  kalır!..? iki rekat namazda  Kuran’ı iki kere hatim ederken diğer vakitler güme gitmez mi? Bu övgü, onu yüceltme mi yoksa başka amaçlar mı taşıyor düşünülmeli!..?

Müslüman düşünürlerin bir birlerini eleştirisi yukardakilerle sınırlı kalmamış, Kuran dışı farklı kaynakların öncelenmesinden dolayı ifrat ve tefritin esiri olunmuş, işi bir birlerini katletmeye kadar götürmüşlerdir.  Örneğin Buhari’nin memleketine konulmaması  ve memleketi dışında öldürülmesi, Taberi’nin  evi başına yıkılarak öldürülmesi, yine hadis alimi nesai’nin Bağdat’ta linç edilerek  öldürülmesi, Gazaliyi eleştiren meşhur alim Bikai’yi ölesiye dövülerek öldü diye bırakılması, hep bu tarafgirlik farklı yorumları din yerine konulmasından dolayıdır.  Maalesef tarihimizde ve günümüzde böylesi hakikatler vardır.   İslam mezhebe indirgendiği zaman  kendi mezhebinden olmayanları,  başka dine mensupmuş gibi küfürle itham edilenlerin, ne şekilde islam dışılığı sergilediği açıkça ortadadır.  Bu anlayış; dışlayıcı, ötekileştiriçi ve tahakkümcü bir tutum ortaya çıkarmaktadır.  Misal Ehli-Sünnet Vel-Cemaat bu konuda geniş bir çoğulculuğa, hoşgörüye ve zenginliğe sahip, tekfiri benimsemeyen bir görüş iken günümüzde  İslam eşittir ehli sünnet, ehli sünnet eşittir Hanefilik, Hanefilik eşittir filanca tarikat oda eşittir onun falanca kolu yada cemaati gibi algılanır olması ne hale geldiğimizin göstergesidir.!

Mezhebi; din,  hadisleri; vahiy olarak görmek  “muhakkak ki bütün müminler birbirlerinin kardeşidirler'' ayetini ni amacı dışına  çıkarttığı için, yeni kardeşlikler ihdas olunmuştur..  Dini anlamada;  rey veya içtihatlarda farklı kanaatlerde olmak elbette olabilir. Ancak bu, müminleri parçalamamak ve kardeşlik ayetini zedeleyecek ölçülerde olmaması kaydıyla. Zira yüce Kuran; Enam159:''(Ey Muhammed)fırka fırka olup dinlerini parçalayanlarla senin hiçbir ilişiğin olamaz.'' Demektedir

Zaten mezhebin din olmadığının en basit kanıtı, birden fazla mezhebin olmasından da anlaşılmalıdır. Zira hakikat bir iken, mezheplerin birçok konuda farklı anlayış ve yorumları mevcuttur. Bunları şu veya bu şekilde tevil etmek yerine, mezhep imamlarının, âlimlerin, hadis ekolünün ileri gelenlerinin, tasavvuf erbabının, tarikat şeyhlerinin, cemaat önderlerinin, insan olduğunu unutulmamalıdır. Bunların meseleye bakışı; aldıkları kültür çerçevesinde,  kendi bulundukları zaman zemin ve şartlar acısından farklı bakabilecekleri normal görülmelidir.  Bazılarının zannındaki gibi, masum olmadıklarını, yanılabileceklerini,  rüya, ilham veya başka metotlarla bilgilerini haşa Allah’ tan, ya da peygamberden aldıkları imasının zinhar yalan olduğunu bilinmesi gerekir. ilhan yada rüyanın  bir kısmı doğru olsa bile, bu doğru sadece o kişinin kendisini bağlar. Bu görüş ehlisünnet akidesinin en önemli esaslarından biri olmasına rağmen  ehlisünnet iddiası ile nice camların devrildiği ehli sünnetçilerin neden dikkatini çekmez!.?

 Her hangi bir düşünceyi, kişiyi sevmek ve nefret etmek konusunda aşırıya gitmek, mümine yakışan bir ahlak değildir.  Şu da bir gerçektir ki; insan sürekli değişim ve gelişim içindedir.  Ayniyle değişmeden kalmak ölüler içindir. Yukarda sözü edilen üstatlar kim ve hangi konumda olursa olsun hayatları boyunca birçok konuda görüşleri değişmiştir.  Bunun örneği pek çoktur. Bir alim önce yazdığı ve savunduğu bir konuyu, daha sonraki eserinde değiştirdiğini görebilirsiniz.  İmam Şafi’ kitaplarını yazdırdığı talebesine “eğer ömrüm olsaydı geriye  Kuran dışında  bir  şey bırakmazdım” demesi, yaşadığı sürece birçok kez fikirlerinde değişim yaşandığı,  yine imam şafi’ nin   değiştirdiği birçok görüşünü başka bir mezhep olan Maliki mezhebi doğru görüş olarak uygulaması, Saidi Nursi’nin görüşlerindeki değişim bazı örneklerdendir.

Mezhepli olmak ayrı şey, mezhepçi olmak ayrı. Mezhepçiliğin kavmiyetçilikten bir farkı yoktur.   Adam, mezhebi din görüyor, her yorumu Kuran’ın anlamı sanıyor. Mezhepsiz ligi dinsizlik olarak algılıyor.  Daha kötüsü nerdeyse Kuran’ı bir mezhebe dönüştürmeye çalışıyor. Bu bakış tarzına tepkisel olarak Hz. Peygamber’imizin mezhebi var mıydı? Ya da peygamberimiz hangi mezheptendi? . Demeye başlıyor bazıları. Geçmişte ve günümüz toplumunda, bu soruları çok haklı kılacak davranış ve  inanç biçimlerini  unutulmamalıdır.  Mesela İranlı Ali Şeriatı  İran daki anlayışın Ali şia’sı değil,  safevi Şia lığıdır demesi yüzünden  “Sünni Oldu” diye büyük  tenkitlere uğramış ve öldürülmüştür. Ülkemizde de şia anlayışının tamamını eleştirmeyenlere şia oldu diye yafta lanması bunlara örnektir. Bunlar bir mezhepse yanlışı da vardır doğrusu da… Şu hakikat unutulmamalıdır ki mezhepler siyasetten beslendiği için birinin benimsediğini benimsememek için İslam dışı uygulamaları bile İslam’dan saydıkları olmuştur. Yani birin ak dediğine diğeri Allah’tan korkmadan kara demişlerdir.

 Mezheplerin  ortaya çıkma nedenlerini anlamaya çalışırken; şartları,  yaşanan karışıklıklar, halkın okuma yazma düzeyinin düşüklüğü,  teknolojik şartların yetersizliği, dil acısından Kuran’ı anlayabilmenin zorluğunu, sosyolojik gelişmeler neticesinde, toplumun sorunlarına cevap istemesi gibi ihtiyaçlarını dikkate almanız gerekmektedir. Bütün bunlara bakıldığında mezheplerin zorunlu olarak ortaya çıktığını görülecektir. Bugünün gözlüğü ile, o günleri görme kolaycılığına kapılıp mezhep imamlarını eleştirme kolaycılığı asla doğru değildir. Elbette getirdikleri cevapları beğenmeyebilirsiniz eleştirebilirsiniz bunlar normaldir. Hatalar insan olmanın gereğidir. Müslüman mezhepli olabilir ancak mezhepçi asla.  Şu da unutulmamalıdır ki mezhep imamlarının  eleştirildiği konuların bir çoğuna bakıldığı zaman, verilen cevapların o günlerin doğrusu olduğu görülecektir..

Bugün ne yapmamız gerekir soruna herkesin söyleyeceği farklı şeyler olabilir. Kanaatimce inananlar kabul ya da reddettiği bir hususu bir delil üzere yapmalıdır. Taklit yerine tahkik etmelidir.  Buna imkânı olmayanlar kendileri gibi düşünmeyenleri tekfir etmemek kaydıyla bir mezhebe uymalarında bir mahzur elbette olmaz. Mezhebi yorumlarda Kuran’a aykırı bir durum olduğunda, yorumu bırakıp Kuran’a dönmek zarureti asla unutulmamalıdır.   Mezhepleri, mezhep olarak tanımak, onları kendi perspektifinde değerlendirerek, İslam'ın geniş aidiyetinden kopmadan hareket edilmelidir.

Şunu da söylemeden geçemeyeceğim.  Bugün kendisinin hanifi olduğunu iddia edenlerin büyük bir çoğunluğu, hadis rivayet edenlere itibar ettikleri kadar, kendi imamlarına itibar etmemektedirler. İmama atılan iftiraları doğrularcasına, hadis ekolü temsilcilerinin arkasında durmaktadırlar. Çünkü bunlar, bilginin değil algının arkasında olduklarının farkında değiller. Üstelik imamı da tanımamaktadırlar.  Zaten onu tanıtma amacıyla yazılan yazıların büyük bir çoğunluğunda imamla ilgili abartılara, hurafelere yer vermektedirler. Dolayısıyla,  Hanefilerin zihin dünyasında, yalanların gölgesinde bir imam var. Oysa imamı Azam ın gerek kişiliği, gerek dinin kaynakları konusundaki hassasiyeti asla bugün kendini hanifi olarak tanıtanlarla aynı değildir. Burada anlatılmak istenen hanifi mezhebinin diğerlerinden daha üstün olduğu iması değil, İmam Ebu Hanife’nin yöntemlerinin sıhhatli olduğu ile alakalıdır. Zira Bugünkü Hanefilik zaten Ebu Hanife’nin Hanefiliği değildir.